De petitie ‘Time for $5’ vraagt de multinational Danaher om de prijs van zijn medische testen dringend te verlagen.

Op 17 oktober trokken Artsen Zonder Grenzen en andere actoren en militanten uit de gezondheidssector binnen de coalitie ‘Time for $5’ naar de hoofdzetel van het Amerikaanse bedrijf Danaher in Washington DC. Samen overhandigden ze daar een petitie die 206.937 mensen uit 194 landen (5.108 uit België) ondertekend hebben.

Danaher is het moederbedrijf van Cepheid, de Amerikaanse fabrikant van de medische GeneXpert-testen die in lage- en middeninkomenslanden verkocht worden om ziektes zoals tuberculose, hiv, hepatitis, seksueel overdraagbare infecties en het ebolavirus te diagnosticeren. Met deze petitie vragen we Danaher om de prijs van al deze testen naar 5 dollar te verlagen.

Deze testen zijn essentieel. Het is namelijk de eerste stap om de ziekte te diagnosticeren, de vereiste behandeling toe te dienen en de verspreiding van infectieziektes te voorkomen. De medische GeneXpert-test van Danaher is vooral belangrijk om op de zorglocatie zelf – dus in de buurt waar de mensen wonen en waar er vaak geen laboratorium is – een diagnose te stellen.

In 2019 publiceerde AZG een onderzoek waaruit bleek dat Cepheid elke GeneXpert-test met een winst van 5 dollar zou kunnen verkopen volgens de verkoopvolumes die Cepheid en Danaher lang geleden al bereikt hebben. Als reactie op de druk van de coalitie ‘Time for $5’ en de militanten voor de strijd tegen tuberculose kondigde Danaher in september 2023 aan dat ze de prijs van de belangrijkste diagnosetest voor tuberculose van 10 naar 8 dollar zou verlagen. Dat is een belangrijke eerste stap.

Volgens het Wereldfonds zou deze prijsverlaging een jaarlijkse besparing van 32 miljoen dollar moeten opleveren, waardoor er elk jaar 3,6 miljoen extra testen kunnen worden aangekocht. Dit betekent dat veel meer mensen met tuberculose tijdig een diagnose en behandeling krijgen, en dat er uiteindelijk meer levens gered zullen worden.

Toch zijn Cepheid en Danaher van plan om 15 à 20 dollar te blijven factureren voor hetzelfde type diagnosetest voor ultraresistente tuberculose (15 dollar), hiv (15 dollar), hepatitis (15 dollar), infectieziektes (16 à 19 dollar) en ebola (20 dollar). Deze prijzen zijn 200 à 400 % hoger dan de 5 dollar die Cepheid en Danaher zouden moeten uitgeven om zo’n test te produceren en met winst te verkopen. Het is des te schandaliger als je weet dat Danaher en Cepheid 252 miljoen dollar aan overheidssteun hebben gekregen om deze technologie te ontwikkelen.

In september 2023 beloofde Danaher ook om de productiekosten van de GeneXpert-testen elk jaar door een derde partij te laten controleren. Dat is een mooie kans om aan te tonen dat ze haar prijzen niet extreem opschroeft. Maar we zijn intussen al meer dan een jaar later en het bedrijf heeft nog altijd geen info gegeven over de praktische aspecten van deze controle en wie de resultaten mag zien.

“Danaher beloofde meer dan aan jaar geleden om open kaart te spelen over productiekosten van de GeneXpert-testen. Maar sindsdien heerst er complete radiostilte.

Dat stilzwijgen komt er zelfs nadat we aanbevelingen hebben geformuleerd over de manier waarop Danaher de nauwkeurigheid en transparantie van de audit kan waarborgen. Wachten is geen optie meer voor de mensen die deze testen vandaag wereldwijd nodig hebben: Danaher moet de informatie over de voorziene audit meteen bekendmaken en een betaalbare toegang tot die – levensreddende – testen garanderen”, verklaarde Stijn Deborggraeve, Diagnostics Adviseur voor de Access Campaign van AZG.

AZG koopt elk jaar voor meer dan 2 miljoen dollar GeneXpert-testen die ze gebruikt in haar medische programma’s in ongeveer 70 landen.